Eksploatacja górnicza prowadzona przez podziemne kopalnie KGHM powoduje naruszenie równowagi górotworu, w wyniku czego na powierzchni terenu ujawniają się wpływy:
bezpośrednie ciągłe (związane z przemieszczaniem górotworu do pustki poeksploatacyjnej) w postaci deformacji powierzchni terenu, ujawniających się jako obniżenia terenu (niecki obniżeniowe) o zasięgu wykraczającym poza kontury eksploatacji, oddziałujących na obiekty zabudowy oraz stosunki wodno-glebowe. Miarą zagrożenia terenu górniczego wpływami deformacyjnymi jest kategoria terenu górniczego, którą opisuje się wskaźnikami deformacji. Podstawowe wskaźniki to: obniżenie (w), odkształcenie poziome (ε), nachylenie terenu (T) , promień krzywizny (R).
wpływy dynamiczne w postaci wstrząsów parasejsmicznych oddziałujących na obiekty zabudowy terenu i ludzi. Ocenę wpływu oddziaływania wstrząsów górniczych na budynki oraz liniowe obiekty infrastruktury podziemnej prowadzi się w oparciu o Górniczą Skalę Intensywności (GSI-2004/18). Skala uwzględnia cztery stopnie (od 0 do III), dla których opisano wpływy oddziaływania wstrząsów w budynkach i obiektach infrastruktury podziemnej oraz intensywność odczuwania drgań przez ludzi i uciążliwość użytkowania obiektów budowlanych. Prognozowany zasięg oddziaływania w poszczególnych stopniach intensywności w skali GSI-2004/18 jest określany w kolejnych Planach ruchu zakładu górniczego. Miarą zagrożenia terenu górniczego wpływami dynamicznymi w stosunku do obiektów nowowznoszonych jest przypisanie danemu terenowi określonej strefy sejsmicznej LGOM, którą opisuje się parametrami drgań gruntu, jakie maksymalnie mogą zaistnieć na danym terenie: przyspieszeniem (PGAH10) i prędkością (PGVHmax) oraz projektowym przyśpieszeniem podłoża ap, które należy ująć w obliczeniach przy projektowaniu obiektów budowlanych na danym terenie.
wpływy pośrednie (związane z odwodnieniem warstw trzeciorzędowych) w postaci wielkoobszarowych obniżeń terenu (wielkopowierzchniowa niecka odwodnieniowa). Wpływy te opisuje się jednym wskaźnikiem, obniżeniem terenu górniczego na skutek odwodnienia. Wielkopowierzchniowa niecka z odwadniania ma łagodny profil, stąd wskaźniki deformacji powierzchni są nieznaczne. Na terenach gdzie wpływy te nie łączą się z osiadaniem terenu na skutek eksploatacji nie powodują szkód górniczych w zabudowie powierzchni terenu oraz szkód górniczych natury hydrogeologicznej.
Firma podejmuje działania profilaktyczne mające na celu zminimalizowanie skutków wpływów eksploatacji na powierzchnię terenu i jej zabudowę oraz ponosi odpowiedzialność za szkody górnicze, którym nie udało się zapobiec.
Podejmowane działania to:
- pokrywanie kosztów zabezpieczeń budowlanych w obiektach wznoszonych na terenach górniczych narażonych na szkodliwe wpływy deformacji i wstrząsów górniczych,
- modernizacje obiektów budowlanych nieodpornych na szkodliwe wpływy planowanej eksploatacji,
- pokrywanie kosztów melioracji na terenach narażonych na zawodnienia i podtopienia w wyniku wpływów eksploatacji,
- naprawa obiektów uszkodzonych w wyniku wpływów eksploatacji górniczej lub zwrot kosztów tych napraw.
Odpowiedzialność przedsiębiorcy górniczego na terenie Polski za szkody spowodowane ruchem zakładu górniczego (szkody górniczej) oraz za przeciwdziałanie szkodom regulują następujące przepisy prawne:
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny,
- Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze.
Tryb postępowania w sprawach związanych z ochroną obiektów na terenach górniczych
Wszelkie sprawy związane z:
- wydawaniem informacji o wpływach eksploatacji górniczej (IWEG) w celu wykorzystania ich przy zabezpieczeniu obiektów budowlanych na wpływy górnicze,
- uzgadnianiem projektów budowlanych w zakresie stosowanych zabezpieczeń na wpływy górnicze,
- zwrotem kosztów zabezpieczeń obiektów budowlanych,
- zgłaszaniem szkód górniczych,
należy zgłaszać w kopalni, na terenie górniczym której położona jest nieruchomość, której sprawa dotyczy.
Mapa z właściwością terytorialną poszczególnych kopalni KGHM w zakresie załatwiania spraw związanych z ochroną obiektów na terenach górniczych.
Wydawanie informacji o wpływach eksploatacji górniczej (IWEG) dla zamierzeń inwestycyjnych
Informacji o wpływach eksploatacji górniczej udziela właściwa kopalnia KGHM na pisemny wniosek osoby podejmującej zamierzenie inwestycyjne na terenach górniczych KGHM.
Pisemny wniosek powinien zawierać:
- dane wnioskodawcy i inwestora: imię i nazwisko lub nazwę firmy, adres i telefon kontaktowy,
- rodzaj inwestycji,
- lokalizację inwestycji: adres lub nr działki budowlanej,
- wycinek mapy z zaznaczoną lokalizacją inwestycji w przypadku inwestycji liniowych.
Informacja udzielana przez kopalnię zawiera:
- opis aktualnych i prognozowanych wpływów deformacji ciągłych od eksploatacji górniczej,
- opis prognozowanych wpływów dynamicznych,
- zalecenia do projektowania zabezpieczeń profilaktycznych dla obiektów budowlanych,
- informację o trybie uzgodnień dotyczących budowlanych zabezpieczeń profilaktycznych,
- informację o stosunkach wodnych.
Zwrot kosztów zabezpieczeń obiektów budowlanych na wpływy eksploatacji górniczej
Zwrot kosztów zabezpieczenia obiektu budowlanego przed skutkami eksploatacji górniczej obejmuje uzasadnione koszty wykonanego zabezpieczenia. Podstawą wypłaty stosownego odszkodowania jest ugoda zawarta pomiędzy inwestorem i KGHM, pod warunkiem odpowiedniego udokumentowania wykonanych robót budowlanych.
Zaleca się uzgodnienie rozwiązań projektowych z Działem Szkód Górniczych Kopalni KGHM Polska Miedź S.A. Uzgodnienie to będzie podstawą do określenia zakresu rzeczowego i wymiaru finansowego odszkodowania należnego inwestorowi za zaprojektowane zabezpieczenia profilaktyczne.
Wymagania w zakresie dostarczanych przez inwestorów dokumentów:
- wniosek inwestora o zwrot kosztów z podanym adresem kontaktowym i nr telefonu, nr konta bankowego, rodzaj i nr dowodu tożsamości (przez kogo wydany), nr PESEL,
- kserokopia pozwolenia na budowę,
- dokumentacja projektowa do wglądu,
- dziennik budowy do wglądu z wpisem przedstawiciela kopalni dotyczącym zabezpieczeń profilaktycznych,
- określenie/podanie kwoty uzasadnionych roszczeń z tytułu poniesionych kosztów na wykonanie robót związanych z profilaktycznym zabezpieczeniem obiektu na wpływy eksploatacji górniczej,
- umowa i faktura na wykonawstwo robót w przypadku realizacji systemem zleconym,
- dla osób prawnych oświadczenie o statusie czynnego podatnika podatku VAT, dokument potwierdzający działalność gospodarczą (KRS, NIP, REGON).
Zaleca się, aby przed rozpoczęciem robót budowlanych inwestor powiadamiał o tym fakcie przedsiębiorcę i umożliwiał mu udział w odbiorach robót związanych z wykonywaniem zabezpieczeń przed wpływami eksploatacji górniczej.
Zgłaszanie szkód górniczych
Postępowanie o naprawienie szkody wszczynane jest na pisemny wniosek poszkodowanego, składany we właściwej kopalni KGHM.
W sytuacjach awaryjnych, gdy zagrożone jest zdrowie, życie lub mienie poszkodowanego i natychmiast konieczne jest podjęcie działań naprawczych można zgłoszenia dokonać telefonicznie w:
Działach Szkód Górniczych Kopalń w godz. 7:00 – 15:00
- Kopalnia Lubin 76 7482 403, 335
- Kopalnia Polkowice-Sieroszowice 76 7484 230, 232
- Kopalnia Rudna 76 7485 708, 76 748 66 79
U Dyspozytora Kopalni w godz. 15:00 – 7:00
- Kopalnia Lubin 76 7482 222
- Kopalnia Polkowice-Sieroszowice 76 7484 111
- Kopalnia Rudna 767485 200
Wniosek w sprawie szkód w uprawach i zasiewach winien być złożony w okresie wegetacyjnym uprawy, przed datą planowanego jej zbioru. Wniosek złożony w innym okresie musi być uzupełniony o dokumenty potwierdzające: wystąpienie szkody, rodzaj uprawy i jej areał w okresie, którego wniosek dotyczy (warunki te nie dotyczą wniosku o odszkodowanie z tytułu niemożności użytkowania nieruchomości gruntowej zgodnie z jej przeznaczeniem).
W celu stwierdzenia związku przyczynowego pomiędzy szkodą i ruchem zakładu górniczego przeprowadzane są oględziny szkód. Z propozycją terminu przeprowadzenia oględzin występuje kopalnia KGHM.
W imieniu przedsiębiorcy oględzin dokonuje (w obecności wnioskodawcy) pracownik kopalni. Z oględzin sporządzany jest protokół, w którym opisywane są wszystkie zauważone uszkodzenia. Wnioskodawcy przysługuje prawo otrzymania kopii protokołu.
Kopalnia po zbadaniu zasadności wniosku o naprawę szkody, ma obowiązek pisemnego powiadomienia wnioskodawcy o wyniku jego rozpatrzenia do 30 dni kalendarzowych od daty jego otrzymania.
Jeżeli po analizie uszkodzeń (udokumentowanych w trakcie oględzin) oraz parametrów wpływów eksploatacji górniczej zostanie stwierdzony związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy szkodą a ruchem zakładu górniczego kopalnia zwraca się do wnioskodawcy z propozycją naprawy szkody. Jeśli taki związek nie zachodzi, roszczenia wnioskodawcy są oddalane.
Podstawą prawną do wykonania naprawy szkody są uzgodnienia pomiędzy poszkodowanym a przedsiębiorcą – warunek ten nie dotyczy sytuacji awaryjnych.
W sprawach spornych ugodę zastępuje prawomocny wyrok sądu powszechnego.
Naprawa szkody polegająca na przywróceniu stanu poprzedniego może być wykonana przez przedsiębiorcę lub przez poszkodowanego. W pierwszym przypadku kopalnia KGHM powierza wykonanie robót budowlanych specjalistycznym firmom zewnętrznym. W drugim przypadku, za zgodą kopalni, poszkodowany może wykonać roboty naprawcze we własnym zakresie, na koszt kopalni, na uzgodnionych warunkach. Jeśli przywrócenie stanu poprzedniego jest niemożliwe albo gdy pociąga za sobą nieadekwatne do szkody koszty, wówczas poszkodowanemu przysługuje odszkodowanie.