Dzisiaj, to jest 3 lutego 2006, Huta Miedzi „Legnica”, Oddział KGHM Polska Miedź SA, otrzymał pozwolenie zintegrowane. Ponieważ ten termin stosowany jest od niedawna, warto wyjaśnić zarówno jego genezę, jak i praktyczne znaczenie dla ochrony środowiska i dla praktyki gospodarczej przedsiębiorstw.
Co to jest pozwolenie zintegrowane?
Pozwolenie zintegrowane jest decyzją administracyjną. Ta decyzja to rodzaj szczegółowej licencji na prowadzenie instalacji przemysłowych, na warunkach określających ich dopuszczalne oddziaływanie na wszystkie komponenty środowiska – powietrze, wody i glebę. Jednocześnie pozwolenie nakazuje spełnienie wymagań technicznych określonych jako NDT - najlepsze dostępne techniki (z ang. BAT - Best Available Techniques). Pozwolenie określa także ilość i rodzaj wykorzystywanej energii, materiałów, surowców i paliw.
W jaki sposób pojęcie „pozwolenie zintegrowane” znalazło się w polskim prawodawstwie?
Skutkiem wstąpienia Polski do Unii Europejskiej była konieczność dokładnego dostosowania regulacji UE do polskiego prawa oraz przygotowania odpowiednich polskich struktur (administracyjnych i poza administracyjnych) dla wdrożenia przyjętych regulacji.
Prawo Ochrony Środowiska (POŚ) przyjęte ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r., wprowadziło do polskiego prawa Dyrektywę Rady 96/61/WE z 24 września 1996 r. dotyczącą zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń, zwaną potocznie Dyrektywą IPPC (Integrated Polution Prevention and Control). Właśnie z przyjęcia tej dyrektywy wynika system pozwoleń zintegrowanych.
W jakim celu został stworzony system pozwoleń zintegrowanych?
Celem systemu pozwoleń zintegrowanych jest doprowadzenie do znaczącej i systematycznej poprawy stanu środowiska, a jednocześnie – dzięki unifikacji wymagań w skali całej Unii – zapobieganie migracjom tzw. brudnych technologii do krajów, regionów a nawet gmin, gdzie wymogi ochrony środowiska byłyby łagodniejsze niż w innych regionach Unii. Głównym celem systemu jest zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń oraz ochrona środowiska jako całości – bez preferowania ochrony jednego komponentu środowiska (np. powietrza) kosztem zwiększenia zanieczyszczenia innego komponentu (np. gleby).
Co w praktyce oznacza zintegrowane podejście?
System prawny wynikający z Dyrektywy IPPC wprowadza:
- jedno pozwolenie zintegrowane dla wszystkich instalacji znajdujących się na danym terenie, objętych obowiązkiem uzyskania pozwolenia zintegrowanego,
- konieczność stosowania BAT przez instalacje typu IPPC,
- obowiązek prowadzenia instalacji w sposób najmniej uciążliwy dla środowiska jako całości,
- obowiązek zapewnienia zgodności działania instalacji z wymaganiami określonymi w pozwoleniu zintegrowanym,
- obowiązek kontroli i monitorowania emisji oraz procesów technologicznych przez prowadzącego instalację,
- dostęp publiczny do wniosku o wydanie pozwolenia i wydanego następnie pozwolenia zintegrowanego,
- zakaz eksploatacji instalacji typu IPPC bez ważnego pozwolenia zintegrowanego lub z naruszeniem jego warunków.
Takie podejście gwarantuje, że instalacja będzie zmuszona stale zmniejszać wpływ na środowisko uwzględniając możliwości techniczne i ekonomiczne.
Jaka działalność podlega wymaganiom IPPC?
Wymóg uzyskania pozwolenia zintegrowanego dotyczy głównie dużych instalacji przemysłowych:
1. w przemyśle energetycznym – elektrowni, ciepłowni;
2. w hutnictwie i przemyśle metalurgicznym – instalacji do przetwórstwa metali żelaznych i nieżelaznych;
3. w przemyśle mineralnym – m.in. cementowni, hut szkła, producentów ceramiki;
4. w przemyśle chemicznym – instalacji wytwarzających produkty chemii organicznej i nieorganicznej, farmaceutyki, tworzywa sztuczne, rafinerii ropy i gazu;
5. w gospodarce odpadami – m.in. składowisk odpadów, spalarni odpadów;
6. w innych rodzajach działalności – m.in. papierni, garbarni, rzeźni, instalacji przemysłu spożywczego, czy służących do intensywnej hodowli zwierząt.
Instalacje takie wymagają pozwolenia zintegrowanego, gdyż doświadczenie wskazuje, że stanowią potencjalne wysokie zagrożenia dla środowiska.
Co to są najlepsze dostępne techniki?
Najlepsze Dostępne Techniki - NDT to takie, które zapobiegają zanieczyszczeniom lub je minimalizują, mogą być efektywnie zastosowane i są uzasadnione ekonomicznie, spełniając jednocześnie wszelkie cele Dyrektywy IPPC, Environmental Agency, UK.
Termin „Najlepsze Dostępne Techniki” jest zdefiniowany w Prawie Ochrony Środowiska (POŚ) jako najbardziej efektywny oraz zaawansowany poziom technologii i metod prowadzenia danej działalności, wykorzystywany jako podstawa ustalania granicznych wielkości emisyjnych. Jego celem jest zapobieganie emisjom lub, jeśli jest to praktycznie niemożliwe, ograniczenie emisji i wpływu na środowisko jako całość. Poszczególnym słowom POŚ nadaje poniższe znaczenie:
- „technika” jest to zarówno technologia stosowana w instalacji, jak i sposób, w jaki instalacja została zaprojektowana, wybudowana, eksploatowana oraz likwidowana,
- „dostępne techniki” są to techniki o stopniu rozwoju zapewniającym możliwość praktycznego ich stosowania w przemyśle, biorąc pod uwagę warunki ekonomiczne i techniczne oraz rachunek kosztów inwestycyjnych i korzyści dla środowiska, uzyskanych dzięki ich wdrożeniu,
- „najlepsze techniki” są to najbardziej efektywne techniki w ochronie środowiska jako całości.
Celem zastosowania przez instalację najlepszych dostępnych technik jest zapobieganie zanieczyszczeniom poprzez:
1. stosowanie surowców przyjaznych środowisku;
2. wytwarzanie produktów przyjaznych środowisku (podlegających wtórnemu wykorzystaniu, o długim okresie życia itp.);
3. efektywne wykorzystanie zasobów (woda, energia, surowce);
4. minimalizację ilości odpadów, ich recykling i wtórne wykorzystanie, a oczyszczanie i składowanie jest rozwiązaniem ostatecznym (przy braku innych możliwości).
Pomimo tego, że technologia procesu szybowego stapiania koncentratów miedzi nie znalazła się na europejskiej liście BAT, to realizowany w instalacji Huty Miedzi „Legnica” proces produkcji miedzi oparty o tę technologię spełnia wymagania Dyrektywy IPPC dla najlepszej dostępnej techniki, jest stosowany na skalę przemysłową, a przy zastosowaniu najnowocześniejszych metod ochrony środowiska, zapewnia osiągnięcie najniższych możliwych poziomów emisji substancji i energii, co zostało potwierdzone przez Ministerstwo Środowiska – opracowanie pt. „Najlepsze Dostępne Techniki (BAT) wytyczne dla branży metali nieżelaznych - produkcja z surowców pierwotnych”, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, kwiecień 2005 r.)
Dodam, że dokładnie trzy lata temu, 3 lutego 2003, w Sali Kolumnowej Sejmu, podczas uroczystej ceremonii, KGHM Polska Miedź S.A. i Huta Miedzi Legnica, jako jeden z Oddziałów Spółki, otrzymały prestiżowe tytuły Laureatów IV Edycji Konkursu Ekologicznego “Przyjaźni Środowisku” w kategorii “Firma Przyjazna Środowisku”. O tytuł “Przyjaźni Środowisku” ubiegało się ponad 500 uczestników.
Konkurs Ekologiczny “Przyjaźni Środowisku” wspiera i popularyzuje działania podejmowane na rzecz poprawy środowiska naturalnego oraz nagradza liderów przemian ekologicznych za najlepsze, najciekawsze inwestycje proekologiczne. W kategorii Konkursu “Firma Przyjazna Środowisku” ocenie podlega przede wszystkim nowatorstwo rozwiązań, wysiłek i zaangażowanie włożone w poprawę stanu środowiska naturalnego oraz promocja przedsięwzięć ekologicznych, które wywierają szczególny wpływ na mieszkańców danego regionu.
Kapituła Konkursu doceniła wysiłki KGHM polegające na “budowie licznych urządzeń ochrony atmosfery takich jak: filtry i instalacje odsiarczania, m.in. unikatowa i jednocześnie największa w skali świata, instalacja “Solinox” w Hucie Miedzi Legnica oraz instalacja odsiarczania w Hucie Miedzi Głogów I ”, dzięki którym wyniki w ograniczeniu emisji do atmosfery zostały uznane za “spektakularne”.
Huta Miedzi Legnica została nagrodzona za stosowaną technologię produkcji miedzi, która “w każdym z jej etapów nastawiona jest na ochronę środowiska naturalnego. Przejawia się to w utylizacji praktycznie wszystkich gazów procesowych na kwas siarkowy ze skutecznością prawie 100 proc. Także technologia stosowana w Zakładowej Oczyszczalni Ścieków pozwala na zwrot oczyszczonych wód do obiegów technologicznych huty. O skuteczności działań w ochronie środowiska świadczy strefa ochronna wokół zakładu i żyjące w niej zwierzęta – sarny, lisy, zające, kuropatwy i inne, a także ryby w wodach rzek.”
Osiągnięcia KGHM w zakresie ochrony środowiska zdobywają uznanie ekspertów oraz władz państwowych. W listopadzie 2000 r. HM Głogów i HM Legnica zostały skreślone z “Listy 80” zakładów najbardziej uciążliwych dla środowiska. Rok później, Polska Miedź zdobyła tytuł “Lidera Polskiej Ekologii”. Wysiłek na rzecz wyeliminowania negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne, jest wynikiem realizacji programu inwestycji proekologicznych, które wynosiły w ciągu ostatnich dziesięciu lat ok. 50 mln zł. rocznie.
Decyzja o przyznaniu pozwolenia zintegrowanego jest swego rodzaju „certyfikatem bezpieczeństwa” dla ciągłości produkcji miedzi w Hucie Miedzi Legnica i dla środowiska. Nie ma żadnych wątpliwości, że zawarte w niej warunki eksploatacji instalacji będą rygorystycznie przestrzegane i monitorowanie przez odpowiedzialne służby Huty i KGHM.
Dariusz Wyborski
Rzecznik prasowy